Hệ tiêu hóa đóng vai trò quan trọng đối với khả năng hấp thụ và sử dụng chất dinh dưỡng của cơ thể. Vậy hệ tiêu hóa có cấu tạo như thế nào, cơ chế hoạt động ra sao và thực hiện những chức năng gì? Cùng helpfightpancreaticcancer.org tìm hiểu tiêu hoá là gì trong bài viết dưới đây nhé!
I. Hệ tiêu hoá là gì
Hệ tiêu hóa là hệ thống các cơ quan trong cơ thể tiếp nhận thức ăn, tiêu hóa thức ăn và chuyển hóa thành năng lượng và chất dinh dưỡng. Bước cuối cùng là loại bỏ các chất cặn bã. Hệ tiêu hóa bao gồm hai phần: ống tiêu hóa và các tuyến tiêu hóa.
II. Hệ tiêu hoá hoạt động như thế nào?
1. Miệng
Miệng là phần đầu tiên của đường tiêu hóa. Trong miệng có nhiều cơ quan tham gia vào quá trình tiêu hóa và phát âm như răng, lưỡi và tuyến nước bọt. Trên thực tế, quá trình tiêu hóa bắt đầu từ đây khi chúng ta chia nhỏ thức ăn bằng cách ăn hoặc nhai, hỗ trợ quá trình tiêu hóa diễn ra dễ dàng hơn, đồng thời nước bọt hòa trộn với thức ăn và chuyển hóa tinh bột thành monosaccharid.
2. Thực quản
Thực quản là một ống cơ kéo dài từ hầu đến dạ dày. Chiều dài của thực quản khoảng 25 ~ 30 cm, và nó có hình dạng phẳng, do các thành của thực quản gần nhau. Khi chúng ta nuốt thức ăn, thực quản sẽ trở thành hình ống. Giữa thực quản và dạ dày là cơ vòng thực quản dưới.
Nó được coi là một chiếc van có vai trò ngăn không cho thức ăn từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Thực quản tương đối di động, gắn liền với các cơ quan nội tạng xung quanh với cấu trúc khá lỏng lẻo. Thực quản có vai trò đưa thức ăn xuống dạ dày bằng cách co bóp hoặc nhu động.
Các cơ trong yết hầu co lại cùng với sự trồi lên của thực quản, giúp đẩy thức ăn từ miệng vào thực quản. Tiếp theo, các cơ của thực quản giãn ra để tiếp nhận thức ăn này. Chế độ ăn lỏng, dễ tiêu không cần thực hiện các thao tác trên và tự nhiên xuống dạ dày. Thức ăn cứng và cứng, khó tiêu hóa sẽ di chuyển qua thực quản bằng các sóng nhu động chậm với trọng lượng của thức ăn.
3. Dạ dày
Dạ dày, thường được gọi là dạ dày, là một phần phình ra hình chữ J trong đường tiêu hóa. Phần trên của dạ dày được nối với thực quản qua các lỗ tim, và phần dưới của dạ dày được nối với thực quản.
Tá tràng bằng lỗ môn vị. Nhờ khả năng bảo quản, thức ăn xay ngấm vào dịch vị nhờ sự co bóp của cơ trơn. Cùng với đó là sự phân hủy thức ăn bởi hệ thống men tiêu hóa của dịch vị có độ pH thích hợp của lớp niêm mạc. Dạ dày có khả năng co bóp mạnh và giữ được 4,6 ~ 5,5 lít nước, do có mối quan hệ phức tạp và chặt chẽ với các cơ quan khác trong khoang bụng, được cấu tạo bởi một lớp cơ rắn chắc.
Dạ dày gồm có môn vị, quỹ đạo, thân dạ dày, môn vị, thành trước và thành sau của dạ dày, bờ cong nhỏ và lớn của dạ dày. Vai trò chính của dạ dày là co bóp, nghiền nát và trộn để thức ăn được hấp thụ bởi axit dạ dày. Vai trò thứ hai là phân hủy thức ăn nhờ hệ thống men tiêu hóa trong dịch vị.
4. Ruột non
Ruột non của hệ tiêu hóa dài khoảng 6m và là giai đoạn quan trọng nhất trong quá trình tiêu hóa. Khi di chuyển vào ruột non, thức ăn tiếp tục bị phân hủy bởi các enzym do tuyến tụy và mật tiết ra trong gan. Nhu động ruột đóng vai trò quan trọng vì nó giúp di chuyển thức ăn dọc theo chiều dài của ruột non và trộn thức ăn thành dịch tiêu hóa.
Tá tràng có vai trò hỗ trợ quá trình phân hủy thức ăn. Tiếp theo, hỗng tràng và hồi tràng hỗ trợ quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng vào máu. Ba cơ quan đóng vai trò quan trọng giúp dạ dày và ruột non tiêu hóa thức ăn là: Tụy: thực hiện các chức năng khác nhau, tiết ra các enzym trong ruột non giúp phân hủy protein, chất béo và carbohydrate có trong thức ăn.
Gan: Có nhiều chức năng, nhưng quan trọng nhất đối với hệ tiêu hóa là tiết ra mật và lọc máu chứa các chất dinh dưỡng vừa được hấp thụ từ ruột non. Túi mật: Đây là một túi chứa đầy mật hình quả lê nằm dưới gan. Mật được sản xuất trong gan và nếu cần được lưu trữ, nó sẽ được đưa qua đường mật đến túi mật. Trong khi ăn, túi mật co bóp giúp đẩy mật xuống ruột non.
5. Đại tràng
Nó là một ống cơ dài khoảng 1,5 ~ 1,8m nối manh tràng và trực tràng. Bộ xương của đại tràng là manh tràng, đại tràng lên, đại tràng ngang, đại tràng xuống và đại tràng sigma theo thứ tự từ trên xuống dưới.
Phân và các chất cặn bã còn lại trong quá trình tiêu hóa ban đầu được đưa đến đại tràng bằng nhu động ở dạng chất lỏng, và trở thành chất rắn khi nước được tách ra khỏi phân. Thông thường, phải mất 36 giờ để phân đến đại tràng. Thành phần chính của phân là bã thức ăn và vi khuẩn. Các vi khuẩn này tổng hợp vitamin và giúp phân hủy các chất cặn bã, thức ăn thừa và bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn có hại.
III. Những vấn đề phổ biến của hệ tiêu hoá
Hệ tiêu hóa đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể. Ví dụ, ruột. Giáo sư Hiromi Shintani (Giáo sư phẫu thuật tại Đại học Y khoa Albert Einstein và Giám đốc Khoa Nội soi tại Bệnh viện Beth Israel) đã viết trong cuốn sách “Các yếu tố Enzyme” rằng “ruột là bộ não thứ hai tự suy nghĩ.” Vì vậy, khi đường ruột có vấn đề, các mắt xích quan trọng của hệ tiêu hóa bị lệch, ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống, các bệnh lý thường gặp khi hệ tiêu hóa “gặp sự cố” là:
- Trào ngược dạ dày thực quản
- Bệnh viêm đại tràng, bệnh Crohn
- Bệnh trĩ
- Rối loạn tiêu hóa, táo bón, tiêu chảy…
Trong hệ tiêu hóa có rất nhiều cơ quan nhưng chúng hoạt động rất nhịp nhàng khi tiếp nhận và chế biến thức ăn, rất mong qua bài viết hệ tiêu hoá là gì này bạn sẽ có thêm nhiều kiến thức bổ ích về hệ tiêu hóa.